کارایی چیست؟ کارایی به چند دسته تقسیم می شود؟
کارایی عبارتست از نسب خروجی به ورودی
به عنوان مثال اگر بخواهیم کارایی درآمد به هزینه یک واحد صنعتی را بدست آوریم و با دیگر واحد های صنعتی مقایسه کنیم باید اذعان کنیم که درمقایسه کارایی این واحد صنعتی با دیگر واحدهای صنعتی مشابه ، واحدی کارا محسوب می شود که هزینه کمتری ( ورودی کمتر) نسبت به درآمد ثابت (خروجی ثابت) و مشابه داشته باشد و یا با هزینه های یکسان (ورودی مساوی)، درآمد بیشتری ( خروجی بیشتر) ارائه کند.
کارایی عبارتست از نسب خروجی به ورودی
به عنوان مثال اگر بخواهیم کارایی درآمد به هزینه یک واحد صنعتی را بدست آوریم و با دیگر واحد های صنعتی مقایسه کنیم باید اذعان کنیم که درمقایسه کارایی این واحد صنعتی با دیگر واحدهای صنعتی مشابه ، واحدی کارا محسوب می شود که هزینه کمتری ( ورودی کمتر) نسبت به درآمد ثابت (خروجی ثابت) و مشابه داشته باشد و یا با هزینه های یکسان (ورودی مساوی)، درآمد بیشتری ( خروجی بیشتر) ارائه کند.
مفهومی که از کارایی حاصل می شود بیانگر این امر است که یک سازمان به شیوه مناسب و مطلوبی از منابع خود در راستای رشد، نسبت به بهترین عملکرد در مقطعی از زمان استفاده کرده است. اگر بخواهند عملکرد یک سازمان را مورد تجزیه و تحلیل قرار ازدهند از معیار کارایی استفاده می کنند.(می توان در بیانی دیگر کارایی را میزان مصرف منابع برای تولید مقدار معینی محصول بیان کرد).
لازم به ذکراین نکته هست که نباید کارایی را با بهره وری و اثربخشی اشتباه گرفت.
اثربخشی : میزان هم جهت بودن انجام فعالیت های یک سازمان با اهداف تعیین شده برای آن سازمان را اثربخشی می نامند.
بهره وری: ترکیبی از اثربخشی و کارایی است.
وجه تمایز بهره وری با کارایی در این است که بهره وری در ارتباط با تک تک عوامل مانند بهره وری نیروی انسانی یا سرمایه محاسبه می شود.ولی کارایی به عنوان معیار کلی باید از ترکیب ورودی ها و خروجی ها حاصل شود.
می توان در یک تقسیم بندی کلی کارایی را به چهار دسته تقسیم نمود:
- کارایی فنی
- کارایی تخصیصی
- کارایی ساختاری
- کارایی مقیاس
- کارایی فنی: کارایی فنی نشان دهنده میزان توانایی یک بنگاه برای حداکثرسازی میزان تولید با توجه به منابع وعوامل تولید مشخص شده است، به عبارت دیگر میزان توانایی تبدیل ورودی هایی مانند نیروی انسانی و ماشین آلات به خروجی ها ، در مقایسه با بهترین عملکرد، توسط کارایی فنی سنجیده می شود. کارایی فنی تحت تاثیر عواملی مانند عملکرد مدیریت، مقیاس سازمان یا اندازه عملیات قرار می گیرد.
لازم به ذکر است که کارایی فنی تحت تاثیر عواملی مانند عملکرد مدیریت ، مقیاس سازمان یا اندازه عملیات قرار می گیرد.
- کارایی تخصیصی: این کارایی برای تولید بهترین ترکیب محصولات با استفاده از کم هزینه ترین ترکیب ورودی های دلالت می کند. پاسخگویی به این سوال که آیا قیمت ورودی های مورد استفاده به گونه ای است که هزینه تولید را حداقل کند، به عهده این کارایی می باشد. به این ترتیب، کارایی تخصیصی مستلزم انتخاب مجموعه ای از عوامل تولید است که سطح مشخصی از محصول را در حداقل هزینه تولید کند. کارایی تخصیصی را کارایی قیمت نیز می نامند. کارایی تخصیصی زمانی است که یک واحد تصمیم گیری با کاهش ورودی و ثابت بودن میزان خروجی ها می تواند به کارایی برسد.
- کارایی ساختاری : کارایی ساختاری یک صنعت از متوسط وزنی کارایی شرکت های آن صنعت به دست می آید. با استفاده از معیار کارایی ساختاری می توان کارایی صنایع مختلف با محصولات متفاوت را مقایسه کرد.
- کارایی مقیاس: کارایی مقیاس یک واحد از نسبت کارایی مشاهده شده ی آن واحد به کارایی در مقیاس بهینه به دست می آید. هدف این کارایی تولید در مقیاس بهینه است.
منبع: کتب و مقالات مختلف
