TRIZ یکی از شاخه‌های تخصصی علم میان رشته ایی و چند رشته‌ای خلاقیت شناسی یا خلاقیت نوآوری شناسی است و از مطالعه الگوهای تکراری بکار رفته در ابداعات و اختراعات گوناگون حاصل شده‌است (نتایج حاصل از اختراع شناسی تحلیلی یا تحلیل پتنت). این دانش توسط دانشمند خلاقیت‌شناس و اختراع‌شناس جنریچ آلتشولر (متولد تاشکند ۱۹۲۶–۱۹۹۸) پایه‌گذاری گردیده است.
TRIZ را می توان با نام‌ها و عنوان‌های توصیف‌گر مختلفی مانند «نوآوری نظام یافته»، «خلاقیت اختراعی»، «فناوری خلاقیت و نوآوری»، «روش‌شناسی اختراع»، «الگوریتم اختراع»، «روش‌شناسی حل مسئله‌های ابداعی»، «روش‌شناسی حل ابتکاری و ابداعانهٔ مسئله»، «مهندسی خلاقیت و نوآوری»، «روش‌شناسی خلاقیت»، «خلاقیت‌شناسی اختراع»، «خلاقیت‌شناسی فناوری» و مواردی از این قبیل معرفی نمود.
در تفکر صحیح و متمرکز باید از حاشیه دوری جست و از مواردی که باعث ایجاد پراکندگی، انحراف و گیج‌کنندگی می‌شوند اجتناب نمود چراکه این موارد بزرگ‌ترین دشمن تفکر خوب محسوب می‌شوند. فرق یک متفکر خوب و یک متفکر ضعیف، اغلب در میزان توانمندی آنها برای تمرکز و توجه است. روش‌ها و ابزارهای مختلفی برای درست تفکر کردن وجود دارد که یکی از این روش‌ها شش کلاه تفکر هست.
تکنیک اسکمپر (SCAMPER) یک روش ساختاریافته برای تفکر خلاقانه جهت حل نوآورانه مسائل از طریق طرح و پاسخ به مجموعه‌ای از سؤالات 7 مرحله ای می‌باشد. با استفاده از این تکنیک می‌توان به خلاقیت و نوآوری در راستای توسعه و بهبود محصول، خدمت و فرایندها دست‌یافت.
طبق نظر محققین و خبرگان این حوزه، بررسی اساس تمام ابداعات و اختراعات به ثبت رسیده در جهان نشان می دهد که هزاران ساعت نیروی انسانی صرف حل مسائل مشابهی شده است که انسان ها در زمینه های مختلفی با آن سر در گریبان بوده اند و در نهایت پس از حل آنها، به نتایج مشابهی دست یافته اند.
اگر چنانچه بین دو ویژگی یک سیستم حالت تضاد و ضد و نقیض بودن وجود داشته باشد یعنی ایجاد تغییر مثبت در یک ویژگی (مثلا افزایش کیفیت یک محصول ) منجر به ایجاد تغییر منفی در یک ویژگی دیگر(مثلا ازدیاد قیمت محصول) بشود در این صورت سیستم دچار تناقض می باشد.
TRIZ روشی نظام یافته برای پرورش خلاقیت است. این روش توسط آلتشولر که در اداره ثبت اختراعات روسیه کار می کرد، از مطالعه بیش از بیست هزار اختراع و دسته بندی نکات مشترک آنها به دست آمده است. آلتشولر با چک کردن اصول زیر در حل هر مسأله ای، تا حدودی اطمینان حاصل می کرد که تمام نکاتی که ممکن است باعث ایجاد خلاقیت در حل مسأله گردند، مورد بررسی قرار گرفته اند. توجه به هر یک از این اصول می تواند جنبه هایی از خلاقیت را در حل مسأله بگنجاند. در ادامه به بررسی این چهل اصل می پردازیم:
- دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات با استفاده از دانش TRIZ .
- شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی.
- دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق.
یکی از توانمندی های بسیار عظیمی که TRIZ نسبت سایر روشهای خلاقیت دارد آنست که بر اساس تکنیک های مادی و فنی پایه ریزی شده است تا بر اساس بنیان های روانشناختی. گفته می شود که ، قدرت TRIZ را می توان با ادغام در تحقیقات روانشناسی بطور وسیعی ارتقاء داد. مفاهیم شش کلاه تفکر ادوارد دی بونو (Edward De Bono) یکی از این زمینه ها است که بسیار مرتبط با بحث هم افزایی موجود در TRIZ است.
- دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات با استفاده از دانش TRIZ .
- شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی.
- دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق.
در سال 400 پس از میلاد، گریک پاپوس اصطلاح "روش اکتشافی" را به عنوان دانش نوآوری و اکتشاف تعریف کرد. لغات نوآوری و اکتشاف معنای وسیعی دارند که شامل کارهای خلاقانه هنرمندان، سیاستمداران، ژنرال ها و ... نیز می شود. ولی اصطلاح "روش اکتشافی" به عنوان فرآیندی برای حل مسائل، شناخته شده بود. آلتشولر با فرآیند نوآوری نظام یافته خود، جان تازه ای به "روش اکتشافی" بخشید.
شالوده های دانش TRIZ از سال 1946 توسط گنریچ آلتشولر بر اساس نتایج حاصل از مطالعه اختراعات مختلف پایه‌گذاری شد. آلتشولر که به پدر TRIZ شهره است در سال 1926 در روسیه متولد گردید. وی که از همان دوران نوجوانی نسبت به ابداعات و اختراعات کنجکاوی و علاقه خاصی داشت و اولین اختراع خود را در سن چهارده سالگی انجام داد. وی در اداره ثبت اختراعات مشغول به کار شد.
کار او کمک به مخترعین برای ثبت اختراعاتشان بود ؛ او در حین کار ، گاهی به حل مسائل فنی آنان کمک می‌کرد . در این دوران بود که او دریافت حل مسائل فنی که منجر به اختراع و نوآوری می‌شود به اصول و روش هایی فراتر از تکنیک های خلاقیت شناخته شده تا آن هنگام نیاز دارد.